DUYGUSAL YEME
DUYGUSAL YEME ; açlık hissi nedeniyle veya öğün zamanı geldiği için ya da sosyal gereklilik olduğu için değil sadece duygulanıma cevaben ortaya çıktığı varsayılan yeme davranışı olarak tanımlanmaktadır (Bekker ve ark.,2004). Duygusal yeme korku, depresyon öfke ve yalnızlık gibi negatif duygulara karşı bir destek mekanizması olarak görülebilmektedir ve bu negatif duygular bireylerin tükettiği yiyecek miktarında artışa sebep olabilmektedir.Bireyler bu ruh halindeki değişimleri kontrol etmek için yeme davranışını kullanabilmektedirler .Bireyler bu yeme davranışıyla birlikte dikkatlerini negatif duygulanımdan başka yöne kaydırmayı başarabilmektedir. Duygusal ve kontrolsüz olarak yapılan yeme davranışları bireylerin tekrarlayan kilo kazanımı için önemli bir risk faktörüdür bu durum kısır bir döngü oluşturabilir bunun sonucunda obeziteye sebep olabilmektedir.
FİZİKSEL AÇLIK VE DUYGUSAL AÇLIK BİRBİRİNDEN FARKLI ŞEYLER Mİ?
Duygusal açlığın açlık nedeniyle değil duygulanıma cevaben ortaya çıktığından bahsetmiştik. Fiziksel açlık ise herhangi bir duygulanıma cevaben değil, öğün zamanı geldiğinde ve bireyin açlık hissi nedeniyle yaşadığı durumdur.Fiziksel ve duygusal açlığın belirtileri birbirinden farklıdır. Fiziksel açlığın fiziksel belirtileri varken (midede kazınma, kan şekerinde düşüş gibi), duygusal açlıkta böyle bir durum söz konusu değildir, kişide açlık aniden başlar ve fiziksel belirti göstermez. Duygusal yemede birey biyolojik ihtiyaç olmadan lezzetli yiyeceklere karşı konulmaz bir istek duyar bu sırada yemeklerin yeterli ve dengeli olması kişiler için önemli değildir onlar için önemli olan o besinin kendisini mutlu etmesidir.
YEME DAVRANIŞLARIMIZ VE DUYGULAR
Yeme davranışları ve duygular arasındaki ilişkiye bakıldığı zaman farklı görüşler mevcuttur örneğin üzgün duygu durumunun mutluluk haline kıyasla daha yüksek besin alımını tetiklediği görülmüştür. Başka bir çalışmada ise normal vücut ağırlığında ve sağlıklı bireylerde pozitif duyguların besin alımını tetiklediği görülmüştür. Yapılan bir diğer çalışmada şişman bireylerde negatif duyguların, zayıf bireylerde pozitif duyguların varlığında duygusal yemenin arttığı saptanmıştır. Psikolojik iyi oluş düzeyi azaldıkça yeme tutumu bozulabilmektedir. Depresif belirtiler arttıkça duygusal yemede artış meydana gelmektedir. Bireyde olumsuz duyguların artması sonucunda duygusal yeme pekişmektedir.
DUYGUSAL YEME BOZUKLUĞUNUN NEDENLERİ
Duygusal yeme bozukluğunun sebebi tam olarak bilinememekle birlikte birden çok faktörün etkisi altında olduğu düşünülmektedir. Bu faktörler: psikolojik,sosyal,biyolojik ve kültürel olabilmektedir.
DUYGUSAL YEME KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Duygusal yeme davranışı yalnızca obez veya fazla kilolu bireylerde değil normal vücut ağırlığında hatta zayıf bireylerde de görülebilmektedir. Duygusal yeme davranışına kadınlarda daha fazla rastlanmaktadır ve obezite ile ilişkisi vurgulanmaktadır. Obez bireylerin de duygu düzenleme becerisi kazandıkları zaman yeme bozuklarının iyileşme gösterdiği görülmüştür. (Telch, Agras ve Linehan, 2001; Wiser ve Telch, 1999).
Bruch (1961, 1964) duygusal stres karşısında aşırı yeme davranışı sergileyen kişilerin içsel farkındalıklarının eksik olduğunu öne sürmektedir (Van Strein ve Ouwens, 2003). Dolayısıyla yemek yeme isteğini tetikleyen hissin açlık ya da herhangi bir olumsuz duygulanım olduğunu ayırt edemezler. Depresif belirtileri yüksek olan kişiler daha fazla duygusal yeme yaşar. Anksiyete ve duygusal yeme arasında da ilişki vardır. Kadınlar stres karşısında daha çok yerken, erkeklerin daha az yediği görülmüştür (Bennet ve ark., 2013).
Araştırmalar kadınlarda egzersiz yapmayanlarda duygusal yemenin daha fazla görüldüğünü göstermiştir. Buradan egzersizin duygusal yeme üzerinde koruyucu etken olduğunu söyleyebiliriz.
DUYGUSAL YEME İLE İLİŞKİLİ DİĞER YEME BOZUKLUKLARI
Araştırmalar duygusal yemenin bulimiya nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğu ile ilişkisi olduğunu göstermektedir (Eldredge ve Agras, 1996; Pinaquy ve ark., 2003). Bu bozuklukta da duygusal yemede olduğu gibi duygular başat roldedir.
TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞU
Duygusal yeme ile pek çok benzerliği olan tıkanırcasına yeme bozukluğunun tanı kriterleri şu şekildedir:
A. Yineleyici tıkınırcasına yeme dönemleri.
1. Benzer koşullarda, benzer sürede, çoğu kişinin yiyebileceğinden açıkça daha fazla yiyeceği ayrı bir zaman biriminde yeme.
2. Bu dönem sırasında yemek yemeyle ilgili denetiminin kalktığı duyumunun olması.
B. Tıkınırcasına yeme dönemlerine aşağıdakilerden üçü (ya da daha çoğu) eşlik eder:
1. Olağandan çok daha hızlı yeme.
2. Rahatsızlık verecek düzeyde tokluk hissedene kadar yeme.
3. Bedensel açlık duymuyorken aşırı ölçülerde yeme
4. Ne denli yediğinden utandığı için kendi başına yeme.
5. Daha sonra kendinden tiksinme, çökkünlük yaşama ya da büyük bir suçluluk duyma.
C. Tıkınırcasına yeme ile ilgili belirgin bir sıkıntı duyulur.
D. Bu tıkınırcasına yeme davranışı ortalama üç ay içinde en az haftada bir kez olmuştur.
E. Tıkınırcasına yemeye bulimiya nervozada olduğu gibi yineleyen uygunsuz ödünleyici davranışlar eşlik etmez ve tıkınıtcasına yeme yalnızca bulimiya nervoza ta da anoreksiya nervozanın gidişi sırasında ortaya çıkmamaktadır (APA, 2013).
TEDAVİ
Duygusal yeme bozukluğunun tedavisinde yeme ihtiyacını tetikleyen duygu, düşünce ve inançları sağlıklı inançlarla değiştirmek için BDT ve şema terapi ile birlikte seanslar yürütülebilmektedir, aynı zamanda duygusal yeme bozukluğuna eşlik eden diğer psikiyatrik bozukluklar ( depresyon,kaygı bozuklukları,kişilik bozuklukları,madde kullanımı) da tedavi edilmektedir.
Duygusal yeme bozukluğunda yapılan katı diyetler kısır döngüye sebebiyet vermektedir, bu kişilerde düzenli öğün çok önemlidir. Bu sebeple diyetisyen desteği gerekebilmektedir.
Stajyer Psikolog İrem Ceyhan
KAYNAKÇA
- Bennett, J., Greene, G., & Schwartz-Barcott, D. (2013). Perceptions of emotional eating behavior: A qualitative study of college students. Appetite, 60, 187–192.
- Eldredge, K. L. and Agras, W. S. (1996), Weight and shape overconcern and emotional eating in binge eating disorder. International Journal of Eating Disorders, 19, 73–82.
- Geliebter A, Aversa A. Emotional eating in overweight, normal weight, and underweight individuals. Eat Behav 2003;3:341–7
- İnalkaç S, Arslantaş H. Duygusal Yeme. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi 2018;27(1):70-82.
- Özkan N, Saniye B. Yeme Davranışında Yeni Yaklaşımlar: Sezgisel Yeme ve Yeme Farkındalığı. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2018;3(2):16-24
- Telch, C. F. & Agras, W. S. (1996), Do emotional states influence binge eating in the obese?. International. Journal of Eating Disorders, 20, 271–279
- Van Strien, T., & Ouwens, M. A. (2003). Counterregulation in female obese emotional eaters: Schachter, Goldman, and Gordon’s (1968) test of psychosomatic theory revisited. Eating Behaviors, 3(4), 329-340.
Bizimle Nasıl İletişime Geçebilirsiniz?
Bireysel terapi, Oyun terapisi, Cinsel terapi, Aile-Çift Terapisi ve diğer alanlar için bizimle 0507 243 77 58 nolu numaradan iletişime geçebilirsiniz.